top of page

İYİMSERLİK

Genel olarak olumlu bir bakış açısına, hayatın veya geleceğin olumlu yönlerine vurgu yapılan bir görüştür. İyimser insanlar umut dolu ve pozitif bir tutum sergilerler. İyimserlik ölçümünde iki ana yaklaşım söz konusudur. Bir uçta genel iyimser beklentiler tarafından nitelenen bir kişilik özelliğiyken diğer uçta açıklayıcı tarz olarak yorumlanmıştır. Bunlar da kişiliğe özgü iyimserlik ve iyimser açıklama tarzıdır.

1)Kişiliğe Özgü İyimserlik:

Gelecekte kötü şeyler yerine daha iyi şeyler olacağına dair bir beklentidir. Kişiliğe özgü iyimserliği değerlendirmek için Scheiver ve Carver Yaşam Yönelim Testini geliştirmiştir. Yaşam Yönelim Testi tarafından değerlendirilen iyilik türü, olumlu gelecek beklentileriyle karakterize edilen kişilik özelliğidir. Bireylerin hayata bakış açısını değerlendirir. İyimserlik düzeyinin belirlenmesini ölçmede yardımcı olur. Örneğin geleceği düşündüğünüzde genellikle olumlu bir yaklaşım mı yoksa olumsuz bir yaklaşım mı sergiliyorsunuz gibi sorular içerir.

Pozitif yanılsamalar üzerine yapılan araştırmalar sonucunda iyimserliğe yatkınlık oldukça istikrarlı bir kişilik özelliği ve çoğu kişinin iyimser olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda ebeveyn sıcaklığı ve finansal güvenlikle nitelenen aile ortamı da iyimserliğin gelişimi ile ilgilidir. Bir diğer araştırma türleri neticesinde iyimserler kötümserlere kıyasla stres bağlamında daha fazla iyi oluş ve daha az sıkıntı bildirmişlerdir. İyimser ve kötümserlerin stresle başa çıkma stratejilerinde farklılıklar vardır. İyimserler iyi oluşla birlikte problem odaklı başa çıkma stratejileri kullanırken kötümserler olumsuz duygularla beraber kendilerini stresle ilişkili sorunlardan uzaklaştıran kaçınmacı başa çıkma stratejileri kullanırlar.

İyimser ve kötümserlerin sağlıklı olma eğilimlerinde de farklılıklar saptanmıştır. İyimserler kötümserlere kıyasla hastalık bakımından daha çabuk iyileşme gösterir. Ve kronik hastalıklara sahip olduklarında daha yavaş ilerler.

Yine iyimser ve kötümserlerin sosyal ağ ve yakın ilişki kurma konusunda da farklılıkları vardır. İyimserlerin insanlar tarafından sevilmeleri daha kolay ve beklentileri iyi olduğundan iyimser kişiler ilişkileri için daha çok çalışırlar. Daha iyi iletişim, daha uyumlu ve daha uzun süreli ilişkiler geliştirirler.

2) İyimser Açıklama Tarzı:

İyimser bireyler negatif olayların nedenlerini mevcut koşullar gibi dış, geçici, özel etmenlere bağlarken kötümserler ise negatif olayların nedenlerini kişisel başarısızlık gibi iç, sabit, genel etmenlere yüklerler. Yükleme Biçimi Ölçeği ve Sözel Açıklamaların İçerik Analizi ile ölçülebilir.

İYİMSERLİĞİN GELİŞİMİ

İyimserliğin gelişimi ebeveynlik tarzına göre değişiklik gösterir. Ebeveynlerin akıl sağlığına, rol modelliğine, iyimserliği teşvik etmelerine, ödüllendirme derecelerine göre belirlenir. İyimser ebeveynler çocuklarını aksiliklerle başa çıkmaları için teşvik ederek iyimserliği farklı açılardan güçlendirirken kötümserler ise olayların olumsuz sonuç ve kötü yanlarına odaklanan kötümser açıklama tarzını güçlendiren ebeveynlerin olduğu ailelerden gelirler.

Stresle karşılaşma durumunda iyimserler kötümserlere kıyasla fiziksel hastalık, depresyon, intihar eğilimlerinin daha düşük olduğu belirlenmiştir.

Erişkinlikte ise iyimserlik akademik başarı, sportiflik, aile yaşamıyla ilişkilendirilir. Örneğin üniversitede gösterilecek iyi performansın, birey veya takım sporlarındaki yüksek performansın erken habercisidir.

Evlilikte ise iyimserliğin yüksek olumlu etkileşim oranları ile ilişkili olduğu ve uzun dönemli evlilik doyumunu öngördüğü saptanmıştır. Evlilikte daha iyi bir iletişim, daha az anlaşmazlık, stres ve endişe gibi…

İyimserlik insanların yas ve kayıpla başa çıkabilmelerinde de önemli etkiye sahiptir. Susan Nolan Hoeksema yakınını kaybetmiş iyimserlerin acıyla başa çıkabilmek için kaybı yeniden değerlendirme, sosyal destek alarak sorunu çözme ya da hobi, egzersiz, meditasyon yoluyla zihni dağıtma stratejileri kullanma eğiliminde olduğunu saptanmıştır.

bottom of page